بسم الله الرحمن الرحیم

سکرات موت:

علت ترس مردم از مرگ یکی چهره خود میت است که پس از توقف جریان خون وحشتناک به نظر می‌رسد.

اما خود میت اگر اهل ایمان و تقوا باشد وارد زندگی راحت می‌شود این حیات و مرگ از دلایل حکمت خداست که موجودات را خلق می‌کند نعمت و هدایت و قدرت به آنها می‌دهد و بعد از مدتی هم مرگ بر آنها واقع می‎شود.

کلَّاَ إِذَا بَلَغَتِ التَّرَاقىِ وَ قِیلَ مَنْ رَاقٍ وَ ظَنَّ أَنَّهُ الْفِرَاقُ وَ الْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ إِلىَ‏ رَبِّکَ یَوْمَئذٍ الْمَسَاقُ؛

چنین نیست (که انسان مى‏ پندارد! او ایمان نمى‏ آورد) تا موقعى که جان به گلوگاهش رسد، و گفته شود: «آیا کسى هست که (این بیمار را از مرگ) نجات دهد؟!» و به جدایى از دنیا یقین پیدا کند، و ساق پاها (از سختى جان‏ دادن) به هم بپیچد! (آرى) در آن روز مسیر همه بسوى (دادگاه) پروردگارت خواهد بود! (قیامت، 26 ـ 30)

حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ؛

(آن‌ها هم چنان به راه غلط خود ادامه مى‏ دهند) تا زمانى که مرگ یکى از آنان فرارسد، مى‏ گوید: «پروردگار من! مرا بازگردانید! (مؤمنون، 99)

سکرات موت، عقبه‌ای است بسیار دشوار که شدائد و سختی ها از هر طرف به ظالمین رو می‌کند تا آنجا که گفته‌اند: قطعه قطعه ساختن بدن با ضربات شمشیر و پاره پاره کردن آن با اره‌ها و بریدن آن با مقراض‌ها، آسان تر از سختی جان دادن است.

شیخ کلینی از حضرت امام صادق علیه السلام روایت کرده است که: حضرت امام علی علیه السلام را درد چشمی عارض شد، حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه وآله به عیادت آن حضرت تشریف بردند، دیدند آن حضرت را که فریاد می‎کشد. فرمودند: آیا فریاد تو جزع و بی تابی است یا از شدت درد؟ حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام عرض کرد: یا رسول الله تاکنون دردی سخت تر از این درد نکشیدم. فرمودند: یاعلی، چون ملک الموت نازل شود به جهت قبض روح کافر، با خود سیخی از آتش بیاورد، پس روح او را با آن سیخ بیرون کشید.

حضرت امیرالمؤمنین علیه السلامچون این را شنیدند، برخاسته و نشستند وعرض کردند: یا رسول الله این حدیث را بر من اعاده فرما، زیرا که درد مرا فراموشی داد پس عرض کرد: آیا از امت شما کسی به این نحو قبض روح می‌شود؟ فرمودند: بلی، حاکمی که جور کند وکسی که مال یتیم را به ظلم و ستم بخورد و کسی که شهادت دروغ دهد.

مسأله قبر وبرزخ

ابتدا برخی آیاتی را که به شرایط پس از مرگ اشاره دارند ذکر می‌کنیم:

وَ مِن وَرَائهِم بَرْزَخٌ إِلىَ‏ یَوْمِ یُبْعَثُونَ؛

و پشت سر آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته شوند! (مؤمنون، 99 و 100)

وَ لَا تَحْسَبنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتَا بَلْ أَحْیَاءٌ عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ؛ (اى پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده ‏اند، و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند. (آل عمران، 169)

وَ لَا تَقُولُواْ لِمَن یُقْتَلُ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتُ بَلْ أَحْیَاءٌ وَ لَکِن لَّا تَشْعُرُونَ؛ و به آن‌ها که در راه خدا کشته مى‏ شوند، مرده نگویید! بلکه آنان زنده ‏اند، ولى شما نمى‏ فهمید! (بقره، 154)

مِّمَّا خَطِیَتِهِمْ أُغْرِقُواْ فَأُدْخِلُواْ نَارًا فَلَمْ یَجِدُواْ لَهُم مِّن دُونِ اللَّهِ أَنصَارًا؛ (آرى، سرانجام) همگى بخاطر گناهانشان غرق شدند و در آتش دوزخ وارد گشتند، و جز خدا یاورانى براى خود نیافتند! (نوح، 25)

از روایات معتبره، این مطلب بدست می‌آید که روح انسانی پس از مفارقت از بدن، به جسم لطیفی تعلق می‌گیرد که از هر جهت، مانند بدن دنیوی اوست وتنها امتیاز آن، نداشتن جِرم و سنگینی است. یعنی از نظر صورت، مانند این بدن است. آن چنان چه هر کس آن را ببیند، می‌گوید همان شخصی دنیایی است تقریباً مانند صورتی از انسان که در آئینه مشاهده می‌گردد که به آن قالب مثالی می‌گویند. قالب مثالی در حال حیات دنیوی نیز موجود است ودر باطن این بدن است تحت تصرف مستقیم نفس انسانی قرار گرفته است. و این همان بدنی است که آدمی، خود یا دیگری را در عالم خواب، با آن مشاهده می‌نماید.

پس از قبض روح که منزل اول موت است، نوبت منزل دوم که قبر است می‌رسد. قبر درحقیقت همان برزخ انسان است چنانچه آیات و روایات بر آن دلالت دارد.

در تفسیر برهان، جلد4 صفحه 36، در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده که فرمودند:

من از برزخ برای شما می‌ترسم.

راوی سوال کرد: برزخ چیست؟ حضرت فرمودند: قبر برزخ است، از آن زمانی که انسان می‌میرد تا روز قیامت.

هر کس برزخش انعکاسی از عقیده واخلاق واعمال اوست. مؤمن دربرزخ به نسبت مرتبه ایمانش در روح و ریحان و راحت و سعادت و همنشین با ارواح طیبه و اجساد مطهره و متنعم به نعمت‌های الهیست و کافر در برزخ نسبت به مرتبه کفرش در رنج و مشقت و همنشین با ارواح خبیثه و معذب به عذاب الهی است. و به طور کلی آنچه در خوبی و بدی برزخ انسان اثر می‌گذارد عبارت است از، عقاید و اعمال انسان که اگر عقاید او الهی، اخلاق او دنباله اخلاق پیامبران و ائمه طاهرین، و اعمال او خالصانه و در راه عبادت و اطاعت و رضای خدای متعال باشد در برزخ، دری از باغ‌های بهشت بر او باز می‌شود اما اگر در اعتقادات، اعمال، اخلاق در حرکاتش نمونه‌ای از حرکات شیطانی باشد، برزخ او حفره ای از حفره‌های جهنم است که از آن گریز ومحل فراری ندارد. 

در کتاب شریف بحار الانوار (جلد 6)، حدیث دیگری از اما م صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند:

مَنْ أَنْکَرَ ثَلَاثَةَ أَشْیَاءَ فَلَیْسَ مِنْ شِیعَتِنَا الْمِعْرَاجَ وَ الْمُسَاءَلَةَ فِی الْقَبْرِ وَ الشَّفَاعَةَ؛

کسی که سه چیز را انکار کند از شیعیان ما نیست معراج پیامبر، سؤال در قبر، شفاعت.

(بحارالانوار، 6، 223 به نقل از امالی صدوق) 

حدیث فوق و روایات بسیاری که در این کتاب و کتاب ارزشمند اصول کافی جلد 2 آمده است نشان می‌دهد که مسئله سوال قبرحتمی است که دو فرشته به نام‌های نکیر و منکر انسان سوال می‌کنند. اول از اصول عقاید، یعنی پروردگاری که می‌پرستیده، از پیامبری که به سوی او فرستاده شده، از دینی که به آن معتقد بوده، از قرآن از امامی که ولایتش را پذیرفته است همچنین از عمرش که در کدام راه به پایان رسانده، از اموالش که از کجا کسب کرده و در چه راهی مصرف نموده سؤال می‌کنند. چنان چه از مؤمنان راستین باشد، به خوبی از عهده بر می‌آید و مشمول رحمت و عنایات حق خواهد شد و اگر از آن گروه نباشد، در پاسخ به سؤالات در می‌ماند و مشمول عذاب دردناکی در برزخ می‌شود.

گرافیست:

Boshraaa6@

در سروش، ایتا، هورسا، بله