دعا کلید پیروزی
بسم الله الرحمن الرحیم
دعا اسلحه ی مؤمن!
دعا حالت انس و الفت روح و دل، با ذات خدا اقدس الهی است که نتیجه آن، آرامش و سکون برای نفس می باشد. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرموده اند: «دعا اسلحه مؤمن و ستون دین و نور آسمانها و زمین است»۱ و در جایی دیگر، کم شدن دعا را موجب افزایش بلا دانسته‌اند و می‌فرمایند: إذا قَلَّ الدَّعاءُ نَزَلَ البَلاءُ؛ هرگاه دعا کردن کاستی گیرد، بلا فرود می‌آید.
«فقدان دعا و نیایش در میان ملتی برابر با سقوط آن ملت است، اجتماعی که احتیاج به نیایش را در خود کشته است معمولا از فساد و زوال مصون نخواهد بود، منتهی باید نیایش را پیوسته و در همه حال انجام داد تا اثر عمیق خود را در انسان همیشه حفظ کند».۲ امام علی (علیه السلام) می فرمایند: «دعا کلید پیروزی و مفتاح رستگاری است و بهترین دعا، دعائی است که از سینه پاک و قلب پرهیزگار برخیزد».۳ دعا باعث تقویت کف نفس (خودداری، خویشتنداری و پرهیزکاری) می شود. کف نفس دقیقا مانند یک ماهیچه عمل می کند و ممکن است خسته شود، این دعاست که می تواند به فرد کمک کند تا ماهیچه های کف نفس خود را تقویت کند و افرادی که هر روز دعا می کنند، نه تنها بر رفتار خود تسلط بیشتری دارند که بسیار شادتر، مهربانتر و بخشنده تر هستند و اعتماد به نفس بیشتری دارند و به راحتی میتوانند احساسات افراطی خود را کنترل کرده و از اثرات مخرب استرس و اضطراب در امان باشند و بالطبع عمر طولانی تری خواهند داشت.
امام صادق (علیه السلام) در باره اثرات دعا فرموده اند: «دعا کردن، قضای الهی را بر می گرداند، اگر چه از آسمان نازل شده باشد و بسیار محکم شده باشد.»۴ پس دعا برای تغییر دادن قضای الهی موثر است. دعا حالت تواضع را در انسان تقویت کرده و جلوی تکبر و غرور و طغیان را می گیرد. دعا برقراری ارتباط بین خدا و بندگان اوست که مایه آرامش درونی انسان و تسکین آلام و دردهای اوست. آنان که از این عبادت محروم هستند پایگاه و پناهگاه محکم خود را از دست داده اند و در برابر مشکلات و حوادث روزگار همانند برگ بید خواهند لرزید؛ همچون یک آدم بی اسلحه و سپر است که در حین گیرو دار جنگ در میدان نبرد گرفتار شده باشد.۵ لذاست که پیامبر اکرم (صلوات الله علیه و آله وسلم) در کلامی، کم شدن دعا را موجب افزایش بلا دانسته‌اند.
چه دعایی افضل بر تمام دعاهاست؟!!
مهم ترین دعا، دعای فرج امام زمان (علیه السلام) است. دعای تعجیل فرج، دوای دردهای ماست. همه مشکلات مردم و حکومت ها از غیبت آن حضرت است. از امام صادق علیه السّلام روایت کرده اند که در زمان غیبت و امتحان شیعه این دعا را زیاد بخوانند: «اللّهمّ عرّفنی نفسک فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِف نَبِیَّکَ...۶» اهمیت این دعا نشان می دهد که نمی توان بدون امامت، ولایت و نبوت، دین و خدای سبحان را شناخت و در این مسیر نیز باید از خود خدا کمک گرفت. با این دعا در زمان غیبت حضرت از هر خطری نجات پیدا خواهیم کرد؛ اما نه اینکه برای تعجیل فرج دعا کنیم در حالی که کارهایمان نشان از به تأخیر انداختن و دور کردن آن حضرت دارد! آن حضرت که خود "واسطة فیض" هستند و دارای بالاترین علوم و "اسم اعظم"، با این همه، به هر کس که در خواب یا بیداری به حضورشان مشرّف شده، فرموده اند: «برای ظهور من دعا کنید». در حالی که امام زمان (علیه السلام) مُرده را زنده می کند اما خود در زندان وسیع دنیا به سر می بَرد.
امام صادق علیه السلام می فرماید: هر کس برای فرج فرزندم مهدی علیه السلام دعا کند او هم برای او دعا خواهد کرد، و خوشا به حال کسی که امام زمانش برایش دعا کند.
«ابتلائات شیعه امروز بسیار زیاد است. از ظلم و ستم و بلا و فشاری که بر سر اسلام و مسلمانان به خصوص اهل ایمان می آید، کارد به استخوان رسیده است. بیماری های مختلف و حوادث زیاد شده است. باید در مشاهد مشرّفه و مواقف مهمّه برای رفع ابتلائات شیعه دعا کرد و تضرّع نمود. ما باید از همه بخواهیم که متوسل شوند و دعا کنند و تضرّع نمایند تا بلکه فرجی حاصل شود. دعای فرج اگر موجب فرج عمومی نشود برای دعا کننده موجب فرج خواهد بود. اما مهمتر از دعا برای تعجیل فرج حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف، دعا برای بقای ایمان و ثبات قدم در عقیده و عدم انکار آن حضرت تا ظهور او می‌باشد؛ زیرا مردن، تنها قطع حیاتِ دنیای چند روزه فانی است، اما بیرون رفتن از عقیده صحیح، موجب هلاکت ابدی از حیات جاوید آخرت و خلود در جهنم است؛ لذا حضرت امیر علیه‌السلام در لیلةُالمَبیت از رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌پرسد: «أَفِی سَلامَةٍ مِنْ دِینِی؟؛ آیا دین من سالم خواهد بود؟». یعنی از استقامت در دین و ثبات ایمان و عقیده تا مرز شهادت را ـکه از خود شهادت بالاتر استـ از آن حضرت سؤال میکند.۷
دعا، مهمتر از تلاوت قرآن!
دعا را می‌توان مصداق بارز بندگی به‌شمار آورد؛ چنانکه در قرآن کریم آمده است: «وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ».۸ (پروردگار شما گفته است: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم! کسانى که از عبادت من تکبر مى ورزند به‌زودى با ذلت وارد دوزخ مى شوند!) امام صادق علیه السلام فرموده اند "به خدا سوگند مقصود از «عبادت» در این آیه دعاست، به خدا سوگند، آن افضل (از تلاوت قرآن) است".۹ در شأن دعا همین بس که برتر از تلاوت قرآن به‌شمار آمده است.
دعا، گونه‌ای از ذکر خداست، بر اساس حدیث قدسیِ «أَنَا جَلِیسُ مَنْ ذَکَرَنِی؛ من، همنشین آن کسی هستم که او به یاد من است»۱۰ در حقیقت دعا به نوعی مجالست با خداوند است. اما چه زیباست اگر دعا کردن ما جنبه همگانی داشته باشد. آیت‌الله بهجت می‌فرمایند: «یکی از چاره جویی های شرعی برای استجابت دعا و برآورده شدن حاجت خود، این است که شخصی که حاجت یا گرفتاری دارد، دعا کند و از خدا بخواهد که تمام گرفتاریهای مشابهِ گرفتاری او را از تمام مؤمنین و مؤمناتی که گرفتار هستند برطرف کند و یا هر حاجتی نظیر حاجت او دارند بر آورده شود؛ زیرا در این صورت مَلَکی برای خود انسان دعا میکند و دعای مَلَک مستجاب میشود. این‌گونه دعا کردن در حقیقت دعا برای خود به‌طور معکوس است.»
«قل ما یعبا بکم ربى لولا دعاوکم؛۱۱ اى پیامبر رحمت به مردم بگو: اگر دعاى شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنا و نظرى به شما نکند.»۱۲ این جاست که به رمز و راز پیوسته متصل بودن به خدا و دعا کردن، پی میبریم. چرا که دعا مایه رشد جان، تصفیه دل، زدودن غبار مادیت از باطن و عامل حل مشکلات است. دعا خلاء معنوی و روحی انسان ها را پر کرده و به آنها کمک میکند تا در میان امواج سهمگین امتحانات و ابتلائات الهی خویش را نبازند و به دور از هرگونه ناتوانی و ضعف، در مقابل مشکلات بایستند. آری انسان با دعاست که میتواند خود را به مبدا نامتناهی عالم پیوند زند و نیروی نامتناهی حضرت حق را به یاری طلبد. دعا نزدیک ترین وسیله، مطمئن ترین راه برای مبارزه با ناملایمات زندگیست.
دعا، تنها راه نجات!
شیطان پس از آنکه از درگاه الهی رانده شد به خدا گفت: خدایا حالا که مرا از درگاه خود راندی، من در کمین‌گاه صراط مستقیم تو می‌نشینم -نشان میدهد شیطان راه راست را کاملا میشناسد- سپس از پشت، جلو، چپ و راست یعنی از چهار سو انسان را محاصره می‌کنم و اجازه نمی‌دهم شکرگزار تو باشند.۱۳ اما خداوند فرمود؛ انسانها از سمت بالا و پایین میتوانند از شر او رهایی یابند. اگر دست به دعا بردارند و به سجده روند، آنها را از فریب شیطان نجات خواهم داد.
«وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ؛ و جن و انس را نیافریدم مگر براى آنکه مرا عبادت کنند.» «الدعا مخ العباده؛ دعا مغز عبادت است.»
پس مراقب باشیم!!!
این رابطه محکم با خداوند را از دست ندهیم. شیطان مقیّد است که در دعا سرخوردگی ایجاد کند، چون می خواهد آن امیّدی که به خدا بسته ایم را قطع کند. لذا هیچ‌‌وقت نگذارید که افکار شیطانی شما را احاطه کند و از دعا باز دارد؛ به‌‌خصوص اوقاتی که در آن وعده استجابت دعا داده شده است. همیشه به این فکر کنید که خداوند خسته نمیشود و برعکس، از دعاهای بندگانش لذّت هم می‌‌برد و هر زمان که مصلحت باشد به موقع حاجات بندگانش را خواهد داد.۱۴ اگر کسی ارتباط قوی با خدا داشته باشد، عاشق خدا میشود و کسی که عاشق خدا شود خدا یار و یاورش خواهد بود و از شر شیطان و نفس اماره رها خواهد شد. لذا یکی از دسیسه های اصلی صهیونیسم جهانی، برای دور کردن ملتها از دعا و رازونیاز با خدا، استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی ست. چرا که به خوبی میدانند ملتی که رابطه ی محکم با خدا داشته باشد، سرگرم بازیهای دنیا نمیشود و با زرو زیور دنیا تطمیع نمی گردد و هرگز زیر بار ظلم و ستم کشورهای مستکبر نخواهد رفت.۱۵ در نتیجه جایگاه پوشالی ابرقدرتیشان به خطر خواهد افتاد. لذا اول چیزی که از دوره کودکی از انسانها (بخصوص مسلمانان) میگیرند توجه به خدا، معاد و قیامت است؛ اصلی که اینروزها به میمنت اجرای سند ۲۰۳۰ در مدارس دولتی و بعضی مدارس غیر انتفاعی بی سروصدا در حال اجراست!!!
"ای خدای بزرگ آن قدر به ما عظمت روح و تقوا عطا کن که همه وجود خود را با عشق و رغبت قربانی حق کنیم.
خدایا آن چنان تار و پود وجود ما را به عشق وجود خود عجین کن که در وجودت محو شویم.
خدایا ما را از وجود گرداب خودخواهی و از گردباد هوا وهوس نجات ده و به ما قدرت ایثار عطا کن.
خدایا در این لحظات سخت امتحان نور ایمان را بر قلب ما بتابان و ما را از لغزش نگاه دار.
خدایا ما را قدرت ده که طاغوت خودپرستی را به زیر پا افکنیم و حق حقیقت را فدای منفعت های شخصی نکنیم."۱۶
اتابکی
- رعد ۲۸
- تفسیر نمونه، پیشین، ج۱، ص۶۴۰
- همان ، ج۱۵، ص۱۷۵
- الکافی، ج۲، ص۴۶۹
- (پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم:« الدعا سلاح المومن».۱ امیرالمومنین علیه السلام: « الدعا تُرس المومن» دعا سپر مومن است.۲ علی بن موسی الرضا علیه السلام به اصحاب خود می فرماید:« علیکم بسلاح الانبیاء. فقیل: ما سلاح الانبیاء؟ قال الدعاء» بر شما باد سلاح پیامبران، عرض کردند: سلاح پیامبران چیست؟ فرمود: دعا.۳ «الدعا مخ العباده دعا مغز عبادت است.»۴ ۱-اصول کافی/ ج ۴/ ص ۲۱۳. ۲-اصول کافی/ ج۴/ ص ۲۱۴. ۳-اصول کافی/ ج۴/ ص ۲۱۴. ۴-بحارالانوار/ج۹۳/ ص ۳۰۰.)
- «اللّهمّ عرّفنی نفسک فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَکَ لَمْ اَعْرِف نَبِیَّکَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى رَسُولَکَ لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دینى». «خدایا خود را به من بشناسان، زیرا اگر خود را به من نشناسانى فرستاده ات را نشناخته ام، خدایا فرستاده ات را به من بشناسان، زیرا اگر فرستاده ات را به من نشناسانى حجّتت را نشناخته ام، خدایا حجّتت را به من بشناسان، زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دین خود گمراه مى شوم.»
- در محضر بهجت، ج۲
- غافر/ ۶٠
- تهذیب‌الاحکام، ج۲، ص۱۰۴
- کافی، ج۲، ص۴۹۶
- فرقان/ ۷۷
- در روایات بیان‌شده کسی که در روز عرفه روزه گرفته و توان دعا کردن نداشته باشد، میتواند روزه نگیرد و دعا بخواند که این موضوع بیانگر اهمیت دعا خواندن در روز عرفه است. مردم و مؤمنین در هرجایی که هستند باید اشتغال به دعا داشته باشند و مناسب است که همه کار و شغل خود را در روز عرفه رها کنند و مشغول به توجه و تضرع در درگاه خداوند شوند. چرا که اسلحه مؤمن دعا است. انبیای الهی در مقابل ناملایمات و مقابله با دشمنان با ابزار دعا زمینه غلبه بر دشمن و پیروزی را فراهم می‌کردند. الدعاءُ سِلاحُ المُؤمِنِ وَ عمودُ الدّینِ وَ نُورُالسموات وَ الأَرضِ ) دعا هم اسلحه مسلمان است، با این اسلحه با دو تا دشمنش می تواند مبارزه کند شیطان و نفس.
- آیات ۱۶ و ۱۷ اعراف
- در کتاب «ذکر‌ها فرشته‌اند» که به همت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی بهجت (رضوان الله تعالی علیه) چاپ گردیده، آمده است: همراه آیت الله العظمی بهجت (ره) از حرم برمی‌گشتیم. نزدیکی‌های هتل ارم، وقتی توی کوچه پیچیدیم، صدای پایی را از پشت سرم شنیدم که داشت دوان دوان می‌آمد. جوان عربی بود که فارسی را هم خوب بلد نبود. نفس زنان گفت: «آقا حاجت دارم.» آقا برگشتند و گفتند: «صد سال شده؟» جوان تعجب کرد. آقا ادامه دادند: «انسان یک وقت‌هایی از خداوند یک چیز‌هایی می‌خواهد، خداوند به ملائکه دستور میدهد که عمر این آدم را دو سال زیاد کنید، چون آن حاجتش فعل نقد نمیشود.» بعد برگشت به آن جوان گفت: «حاجتت به اینکه عمرت زیاد شود، می‌ارزد؟»
- دعا تمیز دهنده فضائل و رذائل از یکدیگر، آموزنده اخلاق فاضله، آداب معاشرت، اتصاف به فضائل انسانی و… می شود همچون دعای مکارم الاخلاق. برخی دعاها عامل تلقین اعتقاد به نبوت و امامت و لزوم رهبری معصومین می شود مانند دعای ندبه و افتتاح و…. المصباح المنیر، ص۲۰-۲۳. دعا سبب توسعه بینش و معرفت به مقام ربوبی می شود، چرا که دعاهای رسیده از معصومین ـ علیهم السلام ـ همچون دعای عرفه، جوشن کبیر، و… مجموعه ای است از معارف الهی که دقیق ترین اوصاف الهی، از صفات ذات گرفته تا صفات افعال، از توحید ذاتی گرفته تا توحید ربوبی و… در آن تبیین شده است. فرقان ۷۷. امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «دعا برای برآوردن حوائج ، نافذتر از نوک نیزه است» اصول کافی، پیشین، ج۴، ص۲۱۳.
- شهید دکتر مصطفی چمران
