از فیلتر تا نابودی تنها چند قدم
کانال ها و گروه های معاند دست به اقداماتی مشکوک زدند؛ آموزش ساخت کوکتل مولوتوف، ایجاد اغتشاش و ناآرامی، حمله، وحشیگری و غیره. بی خبران مثل همیشه درخواب بودند. کم کم برخی شهرهای کوچک شلوغ شد. آموزش ها و تحریک ها کار خود را کرده بود. برخی جوانان فریب خورده دست به کارهایی می زدند که تا امروز کسی در ایران آنها را ندیده بود؛ حمله به یک ماشین آتش نشانی، حمله به پایگاه پلیس برای به دست آوردن اسلحه، پایین کشیدن پرچم ایران و آتش زدن آن. در چند روز همه ی این اتفاقات رخ داد. یک پیام رسان و چندین شبکه اجتماعی آموزش به این افراد را به عهده گرفتند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با رئیس پیام رسان معروف در شبکه اجتماعی معروف تر درخواست کرد کانال یک شبکه معاند به دلیل توسعه ی خشونت بسته شود. رئیس پیام رسان در جواب گفته بود: خشونت پراکنی یکی از ممنوعیت های این پیام رسان است و "درصورت" خشونت پراکنی این کانال را متوقف خواهیم کرد. اما متاسفانه تعریف خشونت وزیر ارتباطات با رئیس پیام رسان متفاوت بود که این کانال مسدود نشد.
این درخواست و خواهش ها پاسخگو نبود زیرا مشکلات بزرگتری در حال رخ دادن بود و این تهدیدات امنیت ملی کشور را نشان رفته بود که مسئولان تصمیم به فیلتر موقتی پیام رسان تلگرام و شبکه اجتماعی اینستاگرام گرفتند تا شاید با این کار اغتشاشات پایان یابد.
در برخی از کشور های دنیا نیز این فیلتر ها صورت می گیرد. آگوست ۲۰۱۱ بعد از کشته شدن یک جوان ۲۹ ساله به دست پلیس انگلیس، لندن و دیگر شهرهای این کشور شاهد شورش‌ها و خشونت‌های خیابانی بود. دولت انگلیس معتقد بود که شورشیان هماهنگی‌های خود را بر بستر شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهند و به همین خاطر نیز از فیس‌بوک، توییتر و بلک‌بری خواست تا دسترسی این افراد را قطع کنند. برخی از این شبکه‌ها به این درخواست پاسخ مثبت دادند، با این حال دیوید کامرون، نخست‌وزیر وقت انگلیس با حضور در مجلس عوام اعلام کرد که بعد از رایزنی با پلیس و سازمان اطلاعات انگلستان به این نتیجه رسیده که یکی از راه‌های سرکوب شورش‌های خیابانی، قطع دسترسی به شبکه‌های اجتماعی است. همزمان با اظهارات کامرون، پلیس انگلیس نیز اعلام کرد که افرادی را که در پیام‌رسان بلک‌بری اقدام به ارسال پیام‌های خشونت‌طلبانه کنند، بازداشت خواهد کرد.
دقیقا در همان روزها بود که دولت آمریکا هم برای کنترل خشونت‌ها در سان‌فرانسیسکو، اینترنت بخش‌هایی از این شهر را قطع کرد. اعتراضات سان‌فرانسیسکو نیز در نتیجه قتل چند سیاه پوست و بی‌خانمان به دست پلیس شکل گرفته بود و مقام‌های آمریکایی معتقد بودند که معترضان با استفاده از خدمات اینترنت اقدام به هماهنگی میان خود می‌کنند و از این امکان برای تشدید خشونت‌ها بهره می‌برند. قانون «آزادی اطلاعات» آمریکا همچنین حاوی پروتکل‌هایی برای محدودسازی دسترسی شهروندان و کاربران تلفن همراه به اینترنت در مواقع بحران ملی است.
فرانسه، مدعی پرچمداری آزادی غربی، نیز هرگاه پای منافع و امنیت ملی به میان آمده، به اینترنت و کاربران اینترنتی رحم نکرده است؛ سال ۲۰۱۵، به بهانه حمله مسلحانه به دفتر نشریه شارلی ابدو، دولت فرانسه شروع به مسدودسازی بسیاری از سایت‌های اینترنتی کرد و قانون اضطراری تصویب شد که به وزیر کشور این قدرت را می‌داد تا بنا به صلاحدید، سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی را مسدود کند.
رژیم اشغال گر اسرائیل تقریبا بالغ بر ۹۰ درصد سایت ها را با دو قانون فیلتر می کند. اول این که هیچ نرم افرازی حق ندارد بدون پرداخت مالیات فعالیت کند و دوم این که هیچ نرم افزاری حق ندارد اطلاعات کشور و کاربران را خارج کند.
با این نمونه ها مشخص می شود که فیلترینگ تنها در کشور ما مطرح نیست و هرجا هر کشوری امنیت ملی اش در خطر باشد دست به چنین کار هایی می زند. اما سوال اصلی این است که آیا فیلترینگ تلگرام یا اینستاگرام در ایران باید دائمی باشد یا موقت؟ برای روشن شدن این مسئله به نکات ارائه شده توجه کنید.
از لحاظ این که تلگرام امنیت ملی را نشان رفته توضیحاتی داده شد و اتفاقات اخیر نیز بر این ادعا صحه گذاشته است. بر اساس آمار منتشر شده از سوی شورای عالی فضای مجازی مشخص شده است که این پیام رسان بیش از ۶۰ درصد پهنای باند کشور را به خود اختصاص داده است، بدون این که هیچ آورده ای برای کشور داشته باشد؛ زیرا این پیام رسان نه مجوز دارد و نه مالیاتی به دولت پرداخت می کند و از طرفی سایت الکسا که آمار معتبری اعلام می کند، ۸۱ درصد کاربران تلگرام را ایرانی دانسته است. برهمگان مبرهن است که این نرم افزارها کاربر محور هستند و هر چه قدر این کاربران افزایش یابند درآمد بیشتری به موسسان آن خواهد رسید.
در جمهوری اسلامی، فیلتر شدن یک پیام رسان یا شبکه اجتماعی می تواند توسط نهادهایی به طور رسمی و غیر رسمی صورت بگیرد؛ ۱- دولت: جک دورسی، موسس توییتر در توییتی از حسن روحانی پرسید: "عصر بخیر رئیس‌جمهور! آیا مردم ایران می توانند توییت‌های شما رو بخوانند؟" حسن روحانی به او پاسخ داد: "عصر به خیر جک. به کریستین امانپور (خبرنگار سی ان ان) هم گفتم تلاش می‌کنم مردمم به اطلاعات جهانی دسترسی داشته باشند چون حق آنهاست." با این توضیحات رئیس جمهور در توئیتر مشخص است که دولت هیچ فعالیتی در راستای فیلترینگ شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها نخواهد کرد. اما چرا؟
۲- قوه قضاییه: بار ها و بارها دستور فیلتر شدن این پیام رسان توسط قوه قضاییه صادر شده است و آقای خرم آبادی اعلام کرده است: "حدود ۸ هزار از پانصد هزار کانال در پیام رسان تلگرام علیه امنیت کشور و مقدسات اسلامی، عفت و اخلاق عمومی در حال فعالیت بوده و مشغول سازماندهی و تخریب در فضای مجازی هستند." اما با دانستن این جرائم مشخص نیست که چرا این قوه هم چون قوه مجریه کم کاری می کند.
۳- کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه: این کارگروه زیر نظر دادستانی کل کشور اداره می شود و بر اساس قانون جرایم رایانه ای، اعضا هر دو هفته یک بار باید جلساتی در زمینه بستن تارنماها و یا نرم افزار های مشکل زا تشکیل دهد. با این که این کارگروه متشکل از افراد شاغل در قوه مجریه و مقننه است و تمامی تخلفات پیام رسان تلگرام نیز به صورت آشکارا صورت می گیرد اما تا کنون هیچ فعالیت قابل ملاحظه ای در جهت فیلترینگ دائمی این پیام رسان انجام نگرفته است.
۴- مردم: یک بخشی که می تواند فشار بیاورد تا تلگرام فیلتر شود، نگاه و افکار عمومی است. اما پیش از اغتشاشات افکار عمومی تلگرام را پدیده بدی نمی دانست. این که کم کاری شده از طرف فرهنگیان، قشر حزب اللهی و رسانه ها است. این که هنوز مردم نیاموخته اند هر وسیله ای را که استفاده می کنند با تحقیق انتخاب نموده و به صرف این که جمعیت چشمگیری در آن فعالیت می کنند اکتفا ننمایند.
در مورد آماده نکردن افکار عمومی، رسانه ها بیشترین سهم را دارند. صدا و سیما یکی از این رسانه هاست؛ اما با وجود پیام رسان های ایرانی چرا صدا و سیما باید پیام رسانی را تبلیغ کند که تهدید بزرگی برای امنیت ملی و امنیت روانی محسوب می شود.
با همه این توضیحات تلگرام و اینستاگرام رفع فیلتر شد. تنها یک سوال باقی است که آیا تلگرام و اینستاگرام باید به صورت دائم فیلتر شوند یا این که همواره مسئولین ما با خواهش و تمنا تنها به دنبال بستن کانال های خشونت پراکن باشند؟
پور موسوی
