جبهه اقـــدام

همه چیز از گوشی های گوشکوب نما شروع شد. افرادی که این گوشی ها را داشتند جز ثروتمندان جامعه محسوب می شدند این گوشی ها تنها کاربردی که داشت پز دادن و گاهی برقراری تماس با افراد دیگر بود زیرا که هر چند دقیقه یکبار صدا قطع و وصل می شد. کم کم افراد زیادی گوشی دار شدند.

بعد از مدتی این گوشی های بزرگ، جوابگوی نیاز های ارتباطی با دنیا نبود که ناگهان قول بی شاخ و دم اینترنت نمایان شد در سال های ابتدایی تنها استفاده دانشگاهی داشت اما بعد از مدتی همه می توانستند از آن استفاده کنند.

با همه گیر شدن گوشی های همراه و تبدیل شدنشان به تلفن های هوشمند اتصال به دنیای اینترنت تنها با لمس کوچک امکان پذیر شد. یعنی الان هرکس که گوشی هوشمند دارد اینترنت هم دارد. در دست هر دختر و پسر کوچک خانواده یک تلفن هوشمند دیده می شود.

فاصله ی بین تلفن های گوشت کوب نما و تلفن های انسان نما به کمتر از ۱۵ سال می رسد و این سال ها جامعه و افراد نتوانستند خود را با تکنولوژی نوظهور وفق دهند. این نسل تا به خودش آمد گوشی ای در دستش بود که نه تنها همه چیز می داند بلکه گاهی احساسات و عواطف ما را نیز تامین می کند. با یک لایک نظر می دهیم و با هشتک سازی اعتراض می کنیم. صحبت کردن با خانواده نیز تنها با گذاشتن چند استیکر انجام می شود. به راستی نسل "سردر گریبان" برازنده ی این نسل است.

با پیشرفت تکنولوژی فقدان و کمبود گفتگو در خانواده بیشتر حس می شود زمانی که اعضای خانواده به دور یک میز نشسته اند دیگر صحبت نمی کنند فقط جسمی روی صندلی نشسته و روح و فکر آنها در گروه ها و کانال هاست و یا آخرین لایوهای دوستان یا سلبریتی ها را می بینند ولایک می کنند. محققین بسیاری در رشته های متفاوت به بررسی تاثیر فضای مجازی در خانواده ها پرداخته اند و هریک به نتایجی دست یافته اند:

جامعه شناسان معتقدند که فاصله ی بین نسلی و رخنه کردن تکنولوژی بین نسل ها موجب شده است تفاوت های زیادی بین والدین با فرزندانشان ایجاد شود. روانشناسان با مطالعه بر روی افراد متعددی آسیب های این فضا را شناسایی کردند. کمبود گفتگو موجب فاصله گرفتن زن و مرد از هم و در نهایت به طلاق های عاطفی ختم می شود. شک و تردید و افکار خیانت در همسران باعث افزایش آمار طلاق شده است. از گوشه و کنار شنیده می شود که فضای مجازی به خصوص شبکه های اجتماعی پررنگ و لعاب توانسته است فرهنگ و گاهی باورهای افراد جامعه را دستکاری کند.

سید مقداد صادقی، کارشناس ارشد فضای مجازی، در زمینه ی تاثیر فضای مجازی بر روی خانواده ها معتقد است: "سرعت گسترش فضای مجازی بالا بوده است و از طرفی فرهنگ استفاده از این تکنولوژی جانیفتاده و کانون خانواده را تحت تاثیر قرار داده است و همه ی اعضای خانواده مبتلا هستند".

وی در مورد کمبود مهر و محبت در خانواده بیان می کند: "به همان مقداری که شما از نزدیکان دور می شوید همان اندازه به غریبه ها نزدیک می شوند. کمبود گفتگو، طلاق عاطفی، کم شدن مهر و محبت و شک و تردید از تبعات این فضاست. قاطبه ی طلاق استفاده از فضای مجازی است و می توان گفت بیش از ۷۵ درصد طلاق ها ناشی از این فضای آلوده است".

صادقی علل مسائل پیش آمده را استفاده ی بیش از حد این ابزار دانست و می گوید: "افراطی گری باعث می شود فرد به سمت اعتیاد کشیده شود و گاهی وقت گذاشتن بیش از اندازه ی والدین، موجب کمرنگ شدن مدیریت در خانه از جمله تربیت فرزندان و گفتگو با آنها می شود".

حجت الاسلام کاظم صائب، کارشناس مذهبی، در باره ی کمرنگ شدن ارتباطات در خانواده معتقد است: " کمرنگ شدن ارتباط خود را به شکل، بیماری های روحی و روانی و بحران هویت، افزایش طلاق های عاطفی و جسمی، روی آوردن فرزندان به انواع ناهنجاری ها و بیماری جنسی، روابط نامتعارف و نامشروع زوجین در بیرون از خانه نشان می دهد".

این کارشناس مذهبی در مورد افزایش چشم گیر آمار طلاق بیان می کند: "روابط خلاف شرع و عرف نشان از این می دهد ارزشی به نام گفتگو که یکی از اسباب ابراز محبت در خانواده ها می باشد، با خطر جدی مواجه شده است".

وی در زمینه ی علل بروز این مشکلات افزود: "آزادی بی قید و شرط در استفاده از ابزار های تکنولوژی و به خصوص پیام رسان ها است که حتی پیوست فرهنگی ندارد و مدیریت آنها از جایی می باشد که علاوه بر دشمنی دیرینه با ایرانیان و اسلام دارای فرهنگ و ارزش هایی کاملا مغایر با فرهنگ و ارزش های ایرانی-اسلامی می باشد".

در این خصوص دکتر فیروز اصلانی عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، می گوید:" اگر بخواهیم از دریچه حقوق خانواده به بحث آسیب های فضای مجازی نگاه کنیم باید بگوییم چسبی که ارکان خانواده را در کنار هم نگه می دارد، روابط عاطفی است. چنانچه به هر دلیلی از جمله استفاده افراطی از فضای مجازی به روابط عاطفی بین اعضای خانواده صدمه وارد شود، ارکان خانواده را نشانه می رود. کسانی که به فضای مجازی اعتیاد پیدا می کنند، فرد گرا شده و از کانون خانواده که بنیان اجتماع را تشکیل می دهد، جدا می افتند".

وی در گفتگو با روزنامه کیهان افزوده است: "طلاق عاطفی بین اعضای خانواده از جمله زن و مرد از پیامد های منفی نشانه رفتن ارکان خانواده و لطمه خوردن به روابط عاطفی بین اعضای خانواده است. اکنون طلاق عاطفی به مراتب از طلاق های محضری بیشتر نمود دارد. امروزه همگان واقفند که این طلاق عاطفی منشا بسیاری از مشکلات از جمله مشکلات خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می باشد".

در مصاحبه با اقشار مردم نکات جالبی بدست آمد که یکی از آنها به وجود آمدن ادبیات جدید بین افراد است و کسانی که در این فضا عضویت ندارند نمی توانند مباحث و صحبت های یکدیگر را درک کنند و این امر موجب کاهش گفتگو به خصوص در خانواده های با فرزندان جوان و نوجوان شده است.

در انتها می توان دو راهکار برای بهبود این وضعیت ارائه کرد، اول باید اینترنت به صورت شاخص از سن و جنسیت تفکیک شود که این امر در بستر شبکه ملی اطلاعات انجام خواهد گرفت. دوم استفاده از فیلترینگ هوشمند است زیرا مکانی که آسیب دیده است باید تحت کنترل باشد تا بهبود کامل حاصل شود.

سیده مریم پور موسوی