جبهه اقـــدام

با پیشرفت روز افزون فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)۱ و استفاده از آن موجب شده است تا این فناوری به عنوان ابزاری رقابتی، به بخش اصلی از زیر ساخت یک کشور تبدیل شود. شبکه وسیع اطلاعاتی ابزاری است از تمامی نقاط جهان با کمترین محدودیت در دسترسی به اطلاعات، که نظارت گسترده و اداره آن همواره مورد بحث بوده است و ایجاد امنیت اطلاعات کاربران عضو در آن، دغدغه اصلی کشورهای مختلف محسوب می شود.

ایران نیز در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفت سریعی داشته است و همواره در تلاش بوده تا با استفاده از مزایای حاصل از شبکه جهانی اینترنت، ساختارهای اساسی کشور، از جمله بانک ها را وارد چرخه ی اطلاعاتی مجازی کند و با ایجاد ساختارهای الکترونیکی علاوه بر افزایش کیفیت زندگی شهروندان و کمک به رشد و توسعه ی ملی، جایگاه مناسبی در عرصه رقابت جهانی کسب نماید.

همواره مسئله نظارت، اداره و حفظ امنیت اطلاعات کاربران یکی از مهمترین وظیفه ی کشورها می باشد، ایران نیز به دلیل شرایط حساس منطقه ای و نگاه خصمانه ی دشمنان در معرض حملات گسترده ی سایبری، نفوذ ویروس ها در شبکه ی اطلاعات محرمانه ی کشوری و آسیب به پایگاه داده ملی قرار می گیرد و این امر موجب شده است تا مسئله امنیت اطلاعات در ایران اهمیت ویژه تری به خود گیرد.

شبکه ی اطلاعاتی داخل کشور، به شدت به شبکه جهانی اینترنت وابسته است و این امر در حالی است که حاکمیت این شبکه در دست ایران نیست. این وابستگی علاوه بر ایجاد هزینه های هنگفتی که بر اقتصاد کشور تحمیل می کند، به لحاظ امنیت اطلاعات نیز با مشکلاتی روبروست. می توان این مطلب را با مثالی روشن نمود، فرض کنید کاربری می خواهد سایت جبهه اقدام را باز کند نیاز است تا از مسیر شبکه اینترنت جهانی عبور کند یعنی انتقال درخواست به سرور مربوط در کشور میزبان، بازیابی اطلاعات و بازگشت اطلاعات از سرور برای کاربر داخل ایران؛ یک مسیر طولانی برای دریافت اطلاعات باید طی شود تا کاربر به خواسته خود دست یابد.

به همین منظور ایده ی اولیه تولید شبکه ملی اطلاعات در سال ۱۳۸۴ در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تحت عنوان "اینترنت ملی" و "شبکه ملی اینترنت" مطرح شد و در این سال ها مقام معظم رهبری نیز بارها بر آن تاکید داشتند. در سال ۱۳۸۹ با توجه به الزامات سند چشم انداز بیست ساله، موضوع شبکه ملی اطلاعات در کلیات ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه طرح گردید و بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته در این زمینه سه فاز مختلف و اصلی برای ایجاد شبکه ی داخلی اطلاعات مطرح گردید:

فاز اول: شامل تفکیک شبکه ها و ایجاد امنیت در بستر آنها؛

 فاز دوم: شامل انتقال عمده میزبانی های داخل کشور؛

 فاز سوم: شامل مدیریت بومی و داخلی شبکه ها به صورت درون کشوری.

به منظور ایجاد این شبکه، بخش خصوصی نیز فعالیت های زیادی داشته است که می توان به طراحی سخت افزارها و نرم افزارهای بومی و از جمله ارائه ی جستجوگرهای بومی اشاره کرد.

با توجه به بیان اهمیت موضوع و مراحل ایجاد شبکه ملی اطلاعات باید به مفهوم شبکه ملی اطلاعات پرداخته شود، منظور از شبکه ملی اطلاعات شبکه ای بومی و ملی شامل بخش های یکپارچه و به هم پیوسته از مراکز داده ی دولتی و خصوصی، زیرساخت های ارتباطی سخت افزاری و نرم افزاری، شبکه ها و منابع اطلاعاتی مختلف است که در داخل کشور بر روی بستر فیبر نوری، با میزبانی در داخل کشور، با یکدیگر ارتباطی بسیار پر سرعت خواهند داشت.

شبکه ملی اطلاعات یک شبکه ی داخل کشوری با سرعت بالاست که هدف اساسی آن، ارتقای کنترل و نظارت بر محتوای شبکه، جلوگیری از حملات و تهدیدات سایبری و همچنین دسترسی راحت و پیوسته به اطلاعات درون کشوری است. در این حالت اینترنت نیز در کنار شبکه ی داخلی اطلاعات، برای دسترسی به اطلاعات خارجی و عمومی در اختیار کلیه ی کاربران قرار خواهد داشت.

بر اساس تعریفی که در زمینه شبکه ملی اطلاعات صورت گرفت، باید بیان کرد که چنین شبکه ای در شکل نهایی خود به سه بستر اصلی برای فعالیت نیاز دارد که شامل موارد زیر است:

 ۱. بستر و زیر ساخت انتقال داده و اطلاعات (ایجاد شبکه ملی فیبر نوری)

۲. بستر و زیر ساخت ذخیره ی اطلاعات (ایجاد مراکز داده ی ملی)۲

۳. بستر و زیر ساخت های نرم افزاری

دیتا سنتر+  شبکه ملی فیبر نوری + محتوای نرم افزاری = شبکه ملی اطلاعات

بررسی ها نشان می دهد کشور های مختلف دارای شبکه های اطلاعاتی داخلی مختلفی هستند که نهایتا از مجموع این شبکه ها، نوعی شبکه ی اینترانت اطلاعاتی برای خدمت رسانی بهینه به شهروندان ایجاد می گردد. در کشور هند شبکه اطلاعاتی داخلی تحت عنوان شبکه ملی دانش راه اندازی شده است، شبکه داخلی علمی کویت و شبکه داخلی سلامت در برزیل از دیگر موارد شبکه های داخلی بر مبنای پایگاه داده و میزبانی داخلی است.

اما در این میان، کشور کره جنوبی با استفاده از پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات داخلی توانسته است ۸۰ درصد از مجموعه امور داخلی شهروندان را با استفاده از شبکه داخلی خود بدون نیاز به شبکه اینترنت جهانی تامین نماید. کشور چین نیز که دارای درصد بالای کاربر در دنیاست، توانسته است شبکه ی اطلاعات داخلی در کنار شبکه جهانی اینترنت را داشته باشد. قابل ذکر است که این کشور علاوه بر شبکه ملی اطلاعات از نوعی فیلترینگ در تارنمای گوگل که بنابر درخواست مقامات چینی صورت گرفته است، استفاده می کند. ایالت متحده نیز علاوه بر شبکه ملی اطلاعات از فیلترینگ برای جلوگیری افزایش خشونت در میان کودکان و جوانان و بروز تغییر در ساختار فرهنگی بهره می برد. این در حالی است که کشور ما با وجود حملات سایبری بسیار، شبیخون های فرهنگی متعدد و سرعت بالای نفوذ تکنولوژی در اقشار مردم تاکنون نتوانسته است به این مهم دست یابد.

مسئولین اشاره می کنند که اکنون کاربران از شبکه ملی اطلاعات استفاده می کنند، با توجه به داده های فوق کدام یک از زیرساخت ها و یا فازهای شبکه ملی اطلاعات تکمیل شده است که چنین ادعایی دارند؟ چه مدت زمانی نیاز است تا این پروژه عظیم به بهره برداری برسد؟ تا چه زمانی هزینه های هنگفت به جیب دلالان اینترنت جهانی روانه خواهد شد؟ به راستی چه کسانی دلالان اینترنت جهانی هستند و چه کسانی از عدم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات نفع می برند؟ شبیخون های فرهنگی تا به کی دامان کودکان و جوانان را در نبود شبکه ملی اطلاعات خواهند گرفت؟ چرا نباید مسئولین اهمیت این موضوع را درک کنند؟ چند مرتبه نیاز است تا رهبر انقلاب بر ایجاد شبکه ملی اطلاعات تاکید نمایند؟ بهتر نیست به جای هشتک ساختن و فعالیت های پوشالی در شبکه های ضد اجتماعی کمی به فعالیت در دنیای واقعی بپردازند و این اسب سرکش فضای مجازی را رام کنند؟

سیده مریم پورموسوی